Dins nòstre trabalh precedent (La Tèrra d’òc), avèm vist l’espandiment al sègle XII, de la « sècta Albigesa ». Aqueles eveniments seràn seguits al sègle XIII, pel drama final qu’es « programat » per de fòrças exterioras al país d’òc, puèi que finiguèron per intervenir jol pretèxt qu’una partida de sa populacion èra « enfecida » per l’eretgia albigesa !
E per definir los territòris ont se parla la lenga d’òc, l’administracion reiala francesa a creat a partir de 1290 lo mot « Occitania » patria linguae accitaniae per fin de nomenar los comtats del sud que li semblavan coma diferents. Puèi, pus tard lo mot « Lengadòc » serà emplegat.
E se los « Katharos » (los purs) son estats secutats, abatuts pels crosats del Nord e pels representents (legats) de la Glèisa romana, an pas per autant desaparegut de la memòria dels òmes ! Del moment que las cançons dels trobadors o nos rampelan, en particular « La Canso » de « Guilhem de Tudèla ».
Avèm cregut comprene que la crosada « Albigesa » es estada per d’unes contemporanèus sonque un « accessòri » de l’istòria de França, fins al moment ont Louis lo VIIIen pareguèt sus la scèna d’aquel drama en 1226 ! E per maites, una vision sens interès, si que non, una simpla « banalitat », o encara : « Al nivèl cultural, lo Miègjorn de França èra luènh de prevaler sul Nòrd ». Enfin : « Lo papa, quand aclapèt los catars, per exemple, sa victòria foguèt la del biais e de la rason ». Quant a d’unes filosòfs, an pas mancat de veire dins la crosada una manifestacion d’aquela « intoleréncia » que percaçan a travèrs l’istòria ! E pus generalament, per l’istòria de França, l’istòria Occitana, es pas qu’un « cadavre Albigés » !
Pasmens, quand los partisans del partit de l’Òrdre crestian e valoroses adversaris de la subversion eretica cercan a minimisar las atrocitats de las crosadas miègjornalas, se justifican en mencionant que : « La causa santa es pas la de la fe, mas la de la nacion ». Òm torna trobar aquel metòde cò de « Michelet », que per consolidar los aquesits de la Revolucion, e manténer lo mite fondador d’unitat, jeta a las escobilhas de l’istòria las divergéncias vengudas dels pòbles miègjornals ; perque riscavan de dissonar dins lo concèpte tròp plan organizat de las glòrias nacionalas.
L’istòria del pòble d’òc es pas jamai estada estudiada e presentada, que sonque jol nom « d’Istòria de França ». Doncas, s’es pas dich grand causa ! Pasmens avèm nòstra cultura, nòstra istòria occitana, e es pas forçadament la cultura de l’istòria de França e subretot la de l’istòria de la Glèisa catolica, apostolica e romana !
Per çò que, las tèrras miègjornalas escometon lo desfís, als sègles XII e XIII, de la libertat de religion, de la pensada liura, tan dangierosas pel bon anar de la societat.
Es per aparar aquela societat mai que la fe (del moment qu’aquesta deu demorar liura), que lo papa Inocent III lança los crosats en Tèrra d’òc, per chaplar los catars, lors aparaires, lors fraires catolics respectuoses de lors cresenças. Lo pòble d’òc deu obesir de fach : « a la lei (o a la fe) del pus fòrt » es a dire a la Glèisa romana ! E per aquò, lo papa dòna en preda las tèrras miègjornalas al braç secular, pus exactament a sos mercenaris.
Invariablament, los « embarrassaires » que fan empacha a la pensada dominanta son abatuts sulcòp ! Basta de legir la vida del Crist, qu’es estat el meteis mes en crotz pels Romans ! Devián existir, probable, mantunes metòdes mai frairenals d’emplegar per « extirpar l’eretgia » amai « los Josius », que sonque la violéncia òrba de la crosada, perqué aquesta èra la pièger, causida per un sol « òme », lo papa Inocent III. Vesèm ben que l’establiment d’una sola religion aviá pas poguda èsser menada a bon pro per la volontat d’un sol òme, e d’una sola Glèisa, amai se foguèt « Universala », per impausar qu’un sol culte, per fin que de servir qu’un sol Dieu ! E tornarem trobar las meteissas causas qualques sègles pus tard, al temps de las guèrras de religion dels sègles XVI e XVII.
Se lo relat dels temps passats deu servir d’instruccion e tanben d’exemple als sègles de l’avenidor, quin espectable mai pertocant e mai terrible, que lo de las « Tragedias Apocalipticas de la Tèrra d’òc » pendent lasqualas las passions las pus violentas, las pus asirosas de la part de l’administracion reiala e subretot de la Glèisa romana (Legats, Inquisicion, tortura,…) foguèron mesas en jòc per « eliminar » la societat del Miègjorn de França del sègle XIII.

Texte de Gérard Veyries © (Lisle-sur-Tarn)
Site ambassadeur d’Albi / La cité épiscopale – http://lislesurtarn.free.fr
Traduction du texte en langue d’oc par MMr Raffanel et Ginouillac (Albi)